De ziekte van Parkinson is een ziekte van de hersenen. Wie aan de ziekte lijdt, kan uiteenlopende klachten hebben en de ziekte van Parkinson is dan ook erg complex. Voor geen enkele patiënt is het beeld van parkinson symptomen hetzelfde.
Voorbeelden symptomen ziekte van Parkinson:
- Trillen (tremor) van de handen, benen, kin of tong
- Trager worden van bewegingen (bradykinesie), moeite met starten van bewegingen (akinesie) en ontbreken van automatische bewegingen (hypokinesie)
- Stijfheid van de spieren (rigiditeit)
- Houdings- en evenwichtsproblemen en soms vallen bij langer bestaan van de ziekte
- ‘Bevriezen’ van de benen tijdens lopen (freezing), waardoor het lijkt alsof de voeten aan de vloer blijven plakken
Naast de bovengenoemde symptomen kunnen een breed scala aan andere klachten optreden zoals trager denken, verminderde reuk, slaapstoornissen, obstipatie, stemmingsproblemen en verandering van seksuele behoeften. Bovenstaande symptomen treden alleen lang niet bij alle patiënten op. Daarnaast verschilt de ernst van de klachten en het beloop van de ziekte van patiënt tot patiënt. Dit geldt zeker voor patiënten met aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson, de zogeheten atypische parkinsonismen.
Parkinson of parkinsonisme?
Parkinsonisme is de verzamelterm voor de symptomen die mensen met de ziekte van Parkinson kunnen hebben. Deze symptomen kunnen ook voorkomen bij beschadiging van dezelfde hersengebieden als bij de ziekte van Parkinson, maar met een andere oorzaak, zoals:
- ziektes die verwant zijn aan de ziekte van Parkinson (atypisch parkinsonisme: MSA, PSP, CBG)
- een slechte doorbloeding van de hersenen (vasculair parkinsonisme)
- het gebruik van bepaalde medicijnen (medicamenteus parkinsonisme)
- blootstelling aan giftige stoffen in de leef- of werkomgeving (toxisch parkinsonisme)
Begin van de ziekte van Parkinson
De kernsymptomen tremor, bradykinesie, rigiditeit en houdingsinstabiliteit worden soms voorafgegaan door klachten van de reuk (verminderde reuk), obstipatie, depressie en slaapstoornissen. Deze klachten zijn echter zo aspecifiek dat de diagnose parkinson in dit stadium zelden wordt gesteld.
Twee hoofdgroepen van de ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson kan in twee hoofdgroepen worden onderscheiden:
1. Patiënten die voornamelijk last hebben van een tremor (trillen van handen, benen, kin of tong)
2. Patiënten die met name last hebben van bradykinesie (trager worden van bewegingen) en rigiditeit (stijfheid)
Beloop van de ziekte van Parkinson
De kernsymptomen tremor, bradykinesie, rigiditeit en houdingsinstabiliteit beginnen bij ongeveer 75% van de patiënten aan één kant, bijvoorbeeld rechts. Na een tijd zal ook de andere kant klachten gaan geven, maar in de regel blijft de eerst aangedane kant de meest ernstige.
Na enkele jaren ontstaan er problemen met de balans en kunnen patiënten vallen. Dit kan soms erg invaliderend zijn. Klachten zoals bloeddrukdaling (gedeeltelijk ook door de levodopa medicatie), problemen met plassen en ontlasting, hallucinaties, cognitieve problemen en verslikken kunnen ontstaan na verloop van de tijd.
Meestal leidt de ziekte van Parkinson niet tot een opname in een verpleeg- of verzorginghuis. Wanneer de balansstoornissen of de cognitieve stoornissen echter een dusdanig gevaar worden in het dagelijks leven worden patiënten vaak wel opgenomen in een verpleeg- of verzorgingshuis. De levensverwachting bij patiënten met de ziekte van Parkinson is niet korter vergeleken met gezonde mensen.
Oorzaak
Diverse onderzoeken naar de oorzaak van de ziekte van Parkinson zijn gedaan, maar een duidelijke oorzaak is helaas nog niet gevonden. Waarschijnlijk zijn er meerdere oorzaken die samen verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de ziekte van Parkinson.
Dopaminetekort
Bekend is wel dat een groot deel van de problemen veroorzaakt wordt door een tekort aan de chemische stof ‘dopamine’ in de hersenen. Dit tekort ontstaat door het afsterven van dopamineproducerende zenuwcellen in een bepaald gebied van de hersenen: de zwarte kernen (substantia nigra).
Waarom de hersencellen in de zwarte kernen afsterven is nog niet precies bekend. Elementen die hierbij mogelijk een rol kunnen spelen zijn onder andere: achteruitgang van de werking van de hersenen met toenemende leeftijd, een stoornis in de eiwitstofwisseling en omgevingsfactoren zoals aanraking met giftige stoffen.
Diagnose
De diagnose van de ziekte van Parkinson kan tijdens het leven niet met 100% zekerheid gesteld worden. De vaststelling wordt door een neuroloog gedaan op basis van de uiterlijke verschijnselen bij onderzoek in de spreekkamer. Er kan nader onderzoek worden gedaan om andere oorzaken uit te sluiten met bijvoorbeeld een hersenscan. De diagnose wordt bevestigd door een goede reactie op het antiparkinson medicijn levodopa. Ziekten met deels vergelijkbare symptomen (atypische parkinsonismen) reageren minder goed op dit medicijn.
”Niet alles wat trilt is parkinson”
Klachten als traagheid of trillen van de handen veroorzaken veel ongerustheid. De huisarts zal snel denken aan de ziekte van Parkinson (ZvP), maar die is juist in het beginstadium moeilijk te diagnosticeren omdat de symptomen nog mild en aspecifiek zijn. Niet alles wat trilt is parkinson. Een tijdige en juiste diagnose is belangrijk vanwege de onzekerheid bij patiënten en hun familie en omdat goede symptomatische behandeling voorhanden is.
Omgaan met diagnose
Wanneer iemand de diagnose ziekte van Parkinson te horen krijgt is dat een emotioneel en vaak moeilijk moment. Het feit dat de ziekte van Parkinson een chronische ziekte is die niet te genezen is, heeft veel consequenties. Niet alleen voor de patiënt zelf maar ook voor zijn of haar partner, familie en andere betrokkenen. Soms kan begeleiding van een parkinsonverpleegkundige, maatschappelijk werker of psycholoog nuttig zijn.